Działając w imieniu Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości „Consilium”, we współpracy z władzami Miasta Krakowa, z przyjemnością informujemy, że od stycznia 2018 r. na terenie Miasta Krakowa działają punkty darmowej pomocy prawnej.
Bezpłatne porady prawne są świadczone na rzecz osób spełniających jedno z kryteriów wskazanych w dziale „Zasady działania”, w miejscu oraz czasie opisanych w zakładce „Lokalizacje”.
W celu otrzymania darmowej porady prawnej, wystarczy stawić się w punkcie pomocy prawnej w godzinach jego działania.
Mając na względzie, że każdy ma tyle praw ile ich zna, zachęcamy Państwa do skorzystania z usług świadczonych przez naszych prawników posiadających wieloletnie doświadczenie oraz tytuł radcy prawnego lub adwokata.
Zespół Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości „Consilium”.
Mini Blog
4Sty
Zasady sporządzania testamenu ustnego
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (zwanej dalej „k.c.”) możliwe jest skuteczne powołanie spadkobiercy (a także dokonanie innych rozrządzeń na wypadek śmierci – np. ustanowienie zapisobiercy) w drodze testamentu ustnego. Stosownie jednak do przyjętych przez Ustawodawcę zasad powyższe będzie miało miejsce jedynie w wyjątkowych przypadkach precyzyjnie oznaczonych...
4Sty
Zalanie mieszkania – kto jest zobowiązany do naprawienia szkody?
Zalanie wodą mieszkania to jedna z najczęściej zgłaszanych przyczyn szkody ubezpieczeniowej. Przez długi czas zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie istniały rozbieżności w kwestii podstawy prawnej, na jakiej właściciel lub osoba zajmująca lokal odpowiadałaby z tytułu zalania mieszkania położonego poniżej. Ustawodawca przyjął, iż prawną podstawą odpowiedzialności w przypadku zalania mieszkania jest art. 433 kodeksu...
4Sty
Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności...
29Gru
Stwierdzenie nieważności uchwały wspólnoty mieszkaniowej
Stwierdzenie nieważności uchwały wspólnoty mieszkaniowej Stosownie do art. 25 ust. 2 ustawy o własności lokali uchwałę wspólnoty można zaskarżyć w terminie 6 tygodni od dnia podjęcia uchwały na zebraniu ogółu właścicieli albo od dnia powiadomienia wytaczającego powództwo o treści uchwały podjętej w trybie indywidualnego zbierania głosów. Oznacza to, że w przypadku braku zaskarżenia takiej uchwały...
29Gru
Podstawy odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności
Podstawy odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności Sąd może Fakultatywnie odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do 6 miesięcy. Odroczenie to może być udzielone kilkakrotnie, jednakże łączny okres odroczenia nie może przekroczyć roku. Zgodnie z artykułem 151 k.k. w komentarzu do Kodeksu Karnego Wykonawczego, Z. Hołdy i K. Postulskiego: „(…)W piśmiennictwie (…) wśród okoliczności, które...
29Gru
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia dla współmałżonka osoby wymagającej opieki
Świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia dla współmałżonka osoby wymagającej opieki. W świetle art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (dalej: u.ś.r.) świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą...
29Gru
Sprzedaż lokali mieszalnych przez były zakład pracy a wypowiedzenie umowy najmu, podwyżka czynszu i prawo do dodatku mieszkaniowego lokatora – pracownika w przypadku umów najmu zawartych na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. Prawo lokalowe
Sprzedaż lokali mieszalnych przez były zakład pracy a wypowiedzenie umowy najmu, podwyżka czynszu i prawo do dodatku mieszkaniowego lokatora – pracownika w przypadku umów najmu zawartych na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. Prawo lokalowe. Umowy najmu lokali na czas trwania stosunku pracy w poprzednim ustroju prawnym zawierane były w oparciu o przepisy ...
29Gru
Trudna sytuacja rodziny jako przesłanka do przyznania uczniowi świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym z urzędu – w świetle ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.
Trudna sytuacja rodziny jako przesłanka do przyznania uczniowi świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym z urzędu – w świetle ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. Instytucja przyznania pomocy materialnej dla ucznia została przez Ustawodawcę uregulowana w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: u.s.o.). Istotnym pozostaje, iż...
28Gru
Podstawy odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności
Kara pozbawienia wolności jest niewątpliwie najbardziej dolegliwą karą przewidzianą w polskim systemie prawa karnego. W razie pojawienia się szczególnych okoliczności możliwe jest jej odroczenie lub udzielenie przerwy w wykonania kary pozbawienia wolności. W niniejszym artykule chciałabym się skupić na przesłankach umożliwiających skazanym odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności. Przesłanki te można podzielić na obligatoryjne (czyli w przypadku ich...
28Gru
Warunki przyznania renty socjalnej
Warunki przyznania renty socjalnej Renta socjalna jest świadczeniem, którego przyznanie jest uzależnione w pierwszej kolejności od zamieszkania osoby uprawnionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo do tej renty przysługuje: osobom posiadającym obywatelstwo polskie, zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, cudzoziemcom zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta...
28Gru
Przydzielenie rozwiedzionemu małżonkowi prawa do korzystania wyodrębnionej części wspólnie zajmowanego mieszkania a roszczenie o wydanie nieruchomości
Przydzielenie rozwiedzionemu małżonkowi na podstawie art. 58 § 2 zd. 1 k.r.o. do korzystania wyodrębnionej części wspólnie zajmowanego mieszkania a roszczenie o wydanie nieruchomości oparte o dyspozycję art. 222 kc. Zgodnie z dyspozycją art. 58 § 2 zd. 1 k.r.o. jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z...
18Gru
Kiedy można wnieść skargę na przewlekłość postępowania?
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. 2004, nr 179, poz. 1843) o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (dalej jako „Ustawa”) reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez...
18Gru
Wydziedziczenie – czym jest, jak to zrobić, jaki jest jego skutek?
Wydziedziczenie jest niczym innym jak pozbawieniem prawa do zachowku. Zachowkiem zaś jest uprawnienie, które ma na celu ochronę prawa do spadku, jakie przysługuje osobom do niego powołanym. Do osób tych – zgodnie z przepisami ustawy Kodeksu Cywilnego – zaliczyć należy: małżonka spadkodawcy, dzieci spadkodawcy jak również jego wnuki (jeżeli dzieci spadkodawcy już nie żyją) oraz rodziców...
15Gru
Alimenty na małoletnie dziecko – od czego zależy ich wysokość?
Alimenty, od czego zależy ich wysokość? Jaka kwota jest kwotą „odpowiednią”? To częste pytania jakie napotykam świadcząc obsługę prawną w Punktach Nieodpłatnej Pomocy Prawnej. Oczywiście, odpowiedź na powyższe pytania zawsze jest jedna, „to zależy”, a w tym konkretnym przypadku zależy od dwóch czynników. Jak bowiem czytamy w treści art. 135 § 1 ustawy Kodeks Rodzinny...
15Gru
Pozew rozwodowy przeciwko małżonkowi nieznanemu z miejsca pobytu
Ustawodawca w kodeksie postępowania cywilnego nakłada na pisma procesowe obowiązek spełniania określonych wymogów formalnych. W art. 126 kodeksu postępowania cywilnego wyliczone zostały wymogi formalne pisma procesowego, a ponadto § 2 stanowi, że jeżeli pismo jest pierwszym pismem w sprawie, powinno dodatkowo zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników....
14Gru
Zaliczenie okresu urlopu wychowawczego do stażu pracy
Uwagi wstępne Niniejszy artykuł będzie poruszał problematykę zaliczenia okresu urlopu wychowawczego do stażu pracy. Ustawodawca uregulował tę kwestię w art. 1865 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego brzmieniem okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Komu przysługuje urlop wychowawczy Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi będącemu...
14Gru
Świadczenie 500 plus – dokumenty wymagane od osoby wychowującej dziecko
Podstawowe zasady związane z przyznawaniem świadczeń dla rodziców samotnie wychowujących dzieci nie zmieniły się. Wysokość świadczenia na dziecko nadal wynosi 500 zł, świadczenie wypłacane jest do 18 roku życia dziecka, przy kryterium dochodowym na osobę w rodzinie 800 zł netto lub 1 200 zł netto – w rodzinie, w której wychowuje się dziecko niepełnosprawne. Świadczenie to...
14Gru
Przedawnienie roszczeń stwierdzonych bankowym tytułem egzekucyjnym
Dnia 14 kwietnia 2015 roku Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku (sygn. akt P 45/12) orzekł, iż z dniem 1 sierpnia 2016 roku przepisy dotyczące bankowego tytułu egzekucyjnego tj. art. 96 ust. 1 oraz art. 97 ust. 1 ustawy Prawo bankowe tracą moc obowiązującą. Trybunał uznał, że przepisy te są niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, a...
14Gru
Dobro małoletniego jako negatywna przesłanka orzeczenia rozwodu
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby sąd rozwiązał ich małżeństwo przez rozwód. Rozwód nie jest jednak dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z...
14Gru
Dopuszczalność odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
System dozoru elektronicznego został uregulowany w polskim systemie prawnym w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeksie karnym wykonawczym (Dz.U.2017.665 t.j. z późn. zm.). Dozór elektroniczny jest to kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych, a z kolei system dozoru elektronicznego jest to ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego. W...
11Gru
Przedawnienie a bankowy tytuł egzekucyjny
Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 k.c.). Instytucja przedawnienia pozostaje jedną z najskuteczniejszych metod obrony pozwanego w procesie cywilnym....
11Gru
Kryteria odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za uszkodzenie ciała
W przypadku, gdy dojdzie do uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, które pociąga za sobą odpowiedzialność cywilnoprawną (obowiązek wykazania bezprawności, adekwatnego związku przyczynowego i krzywdy), sąd na podstawie art. 445 § 1 k.c. może przyznać „odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia”. Kodeks cywilny nie podaje kryteriów, jakimi należy się przy tym kierować, co jest zabiegiem celowym, by pozostawić...
8Gru
Wyrok zaoczny w postępowaniu cywilnym i skutki jego wydania dla pozwanego
Wyrok zaoczny w postępowaniu cywilnym i skutki jego wydania dla pozwanego (stan prawny na dzień 2017.10.10.) Dość często w praktyce sądowej można spotkać się z wyrokiem zaocznym (którego przeciwieństwem jest wyrok tzw. „oczny”). Często o jego wydaniu dowiaduje się dłużnik (pozwany), dopiero na etapie postępowanie egzekucyjnego, kiedy to komornik przesyła zawiadomienie o wszczęciu na wniosek...
8Gru
Zwolnienie strony postępowania od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym a obowiązek zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi
Zwolnienie strony postępowania od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym a obowiązek zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (stan prawny na dzień 2017.10.10) Instytucja zwolnienia strony postępowania (tj. powoda, pozwanego) od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym stanowi realizację jednej z przesłanek „prawa do sądu”, zasady wyrażonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz w art....
8Gru
Możliwość wniesienia przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w postępowaniu rozpoznawczym skargi kasacyjnej od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji
Możliwość wniesienia przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w postępowaniu rozpoznawczym skargi kasacyjnej od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji (stan prawny na dzień 2017.10.10) Często w praktyce sądowej można spotkać się z sytuacją, kiedy w stosunku do strony zwolnionej na etapie postępowania pierwszo lub drugo instancyjnego od kosztów sądowych, sąd odwoławczy prawomocnie orzeknie przeciwnie do...
8Gru
Podmioty uprawnione do żądania przeprowadzenia działu spadku
Przedmiotem niniejszego artykułu będzie kwestia, jakie podmioty posiadają uprawnienie do złożenia wniosku o dział spadku. Na początku trzeba poświęcić kilka zdań samemu działowi spadku. Problematyka działu spadku jest uregulowana w art. 1035-1046 Kodeksu cywilnego/k.c. W wyniku dziedziczenia, pomiędzy spadkobiercami powstaje wspólność majątku spadkowego, który ustaje przez dział spadku. Dział spadku tworzy nową sytuację prawną, w...
8Gru
Czy ubezpieczyciel może wyłączyć swoją odpowiedzialność cywilną za powstałą szkodę w wypadku zawalenia się lub odpadnięcia części budowli na podstawie art. 429 kc. w związku z powierzeniem osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swojej odpowiedzialności zawodowej, trudnią się wykonywaniem takich czynności
W jednej z Galerii podczas wyjazdu samochodu osobowego z podziemnego parkingu, doszło do uszkodzenia pojazdu w skutek samoczynnego opuszczenia się rolety bramy wjazdowej z parkingu wprost na samochód. Doszło wówczas do powstania szkody w postaci pęknięcia przedniej szyby oraz porysowania lakieru karoserii samochodowej. Pomimo przyjęcia pełnej odpowiedzialności sprawcy, potwierdzonej protokołem zdarzenia i zgłoszonej ubezpieczycielowi, ten...
8Gru
Orzekanie o wspólnym mieszkaniu małżonków w wyroku rozwodowym
Stosunkowo często zdarza się sytuacja, kiedy podczas procesu rozwodowego małżonkowie nadal wspólnie mieszkają. Zgodnie z zasadą koncentracji Sąd w wyroku rozwodowym rozstrzyga całokształt spraw związanych z bieżącym funkcjonowaniem rodziny. Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka obligatoryjnie także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków...
8Gru
Orzucenie spadku w iminieiu małoletniego dziecka
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że małoletnie dziecko nie może samodzielnie zadecydować, czy przyjąć lub odrzucić spadek. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może złożyć jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, którą nabywa się m.in. z chwilą uzyskania pełnoletniości. Dziecko, które nie ukończyło 13 lat jest osobą nie mającą zdolności do czynności prawnych, a czynności...
8Gru
Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika
Od wielu stuleci realia prawne i gospodarcze wymuszały tworzenie norm prawnych, które umożliwiałyby ochronę interesów wierzyciela narażonego na szkodliwe działania ze strony dłużnika. Dłużnik ten bowiem chcąc uchylić się od ciążącego na nim zobowiązania mógł podjąć działania skutkujące pogorszeniem jego sytuacji majątkowej i powstaniem po jego stronie niewypłacalności. Innymi słowy, dłużnik zobowiązany przykładowo do spłaty...
8Gru
Udzielenie przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności
W przypadku, kiedy skazany rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności to, co do zasady kara powinna być wykonywana w sposób ciągły. W szczególnych przypadkach ustawodawca wprowadza jednak możliwość udzielenia skazanemu przerwy w jej wykonaniu. Instytucja przerwy ma charakter wyjątkowy i jako odstępstwo od ciągłego wykonywania kary powinna być udzielana tylko wtedy, gdy zachodzą ważne przyczyny dotyczące...
8Gru
Umowa najmu lokalu
Obecnie coraz więcej ludzi decyduje się na zawarcie umowy najmu lokalu. Jest to dogodna opcja dla ludzi, którzy nie chcą się wiązać z konkretnym miejscem lub tylko czasowo zamieszkują na danym terenie a także dla młodych, którzy dopiero zaczynają przygodę na rynku pracy. Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez...
8Gru
Zatrzymanie dokumentu poświadczającego uprawnienia do kierowania pojazdem
Według art. 102. ust. 1.ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami Starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem, w przypadku gdy: 1) upłynął termin ważności prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem – jeżeli dokument ten został przesłany przez organy kontroli ruchu drogowego; 2) osoba posiadająca...
8Gru
Terminy przedawnienia roszczeń o odszkodowanie i naprawienie szkody w prawie cywilnym
Zasady roszczeń o odszkodowanie oraz naprawienie szkody jak i kwestie związane z ich przedawnieniem opisują następująco przepisy kodeksu cywilnego. I.Świadczenie pieniężne wynikające z umowy ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia to wg. art. 805§ 1 kodeksu cywilnego umowa w której ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a...
8Gru
Żądanie alimentów od byłego małżonka
Spełnienie przesłanek zawartych w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego umożliwia uzyskanie alimentów od byłego małżonka. Rozwód Rozwiązanie przez sąd ważnie zawartego i istniejącego stosunku małżeńskiego stanowi okoliczność aktualizującą możliwość uzyskania alimentów od byłego małżonka. Uprawnienie to wynika z natury instytucji małżeństwa oraz z faktu, iż społeczne znaczenie małżeństwa wymaga, aby niektóre konsekwencje zawarcia takiego...
25Wrz
Analiza problemów związanych z uregulowaniem sytuacji prawnej na wypadek zgonu osoby bliskiej
W sytuacji zgonu osoby bliskiej pierwszym krokiem zmierzającym do uregulowania stanu prawnego spadku jest weryfikacja stopnia pokrewieństwa ze zmarłym oraz ustalenie kręgu spadkobierców ustawowych. Odpowiedzi na to, kto dziedziczy po zmarłym poszukiwać należy w art. 931 i następnych k.c. [1] W świetle tego artykułu w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego...
25Wrz
Przedawnienie roszczeń uregulowanych w Kodeksie Cywilnym
Zagadnienia ogólne Instytucja przedawnienia dotyczy zmiany treści stosunków prawnych w zakresie roszczeń majątkowych ze względu na upływ czasu. Precyzując, przedawnienie polega na możliwości odmowy zaspokojenia roszczenia majątkowego przez dłużnika po upływie określonego terminu, z tym zastrzeżeniem, że roszczenie nadal istnieje, ale ten przeciw komu jest kierowane może uchylić się od jego zaspokojenia. Ze względu na...
25Wrz
Sposoby podziału majątku wspólnego małżonków
Wprowadzenie W polskim systemie prawnym wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami może być albo ustawowa albo umowna. Ta pierwsza powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa (art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dalej: „k.r.o.”) i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Tę drugą małżonkowie bądź...
6Wrz
Pełnomocnictwo a śmierć członka zarządu spółki z o.o.
Czy śmierć członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powoduje wygaśnięcie udzielonego pełnomocnictwa? Zgodnie z obowiązującymi przepisami osoba prawna jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Organem reprezentującym sp. z o.o. jest Zarząd. Tym samym do kompetencji zarządu jako organu reprezentującego spółkę...
6Wrz
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego Ustawą z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.539 z dnia 2015.04.17) wprowadzono istotne zmiany w przedmiocie odpowiedzialności za długi spadkowe. Precyzując modyfikacji uległ § 2 art. 1015 ustawy z dnia Kodeks cywilny (zwany dalej „k.c.”) wskazujący na skutki braku złożenia oświadczenia...